امام علی علیه‌ السلام فرمودند:
کُلُّ مُعَاجَلٍ یَسْأَلُ الْإِنْظَارَ وَ کُلُّ مُؤَجَّلٍ یَتَعَلَّلُ بِالتَّسْوِیفِ.

هر که مرگ با شتاب به سراغش می رود مهلت می خواهد و هر که مرگش به تاخیر افتاد از فرصت استفاده نمی کند و به عمل نمی پردازد.
نهج البلاغه: حکمت 277
شرح حدیث:
مولایمان علی علیه السلام مثل همیشه اعجاز در کلام دارد چنان روانکاوی می کند که هر خواننده جمله فوق براحتی می تواند خود را با کلام آن بزرگوار تطبیق دهد جدا چرا باید ما انسان ها اینگونه باشیم که اگر مرگ ناگهانی به سراغمان آمد مهلت بخواهیم و بگوییم:

رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّی أَعْمَلُ صَالِحًا فِیمَا تَرَکْتُ کَلَّا إِنَّهَا کَلِمَهٌ هُوَ قَائِلُهَا؛
پروردگارا ما را بازگردان تا شاید به عنوان تدارک گذشته کارهای شایسته ای انجام دهم هرگز این سخنی است که او می گوید.(1)

و چرا حالا که مهلت داریم از فرصت استفاده نمی کنیم و به عمل نمی پردازیم.

مگر ز مدت عمر آنچه مانده دریابی
که آنچه رفت به غفلت دگر نیاید باز
چنان مکن که به بیچارگی فرو مانی
کنون که چاره بدست اندرست چاره بساز
ز عمرت آنچه به بازیچه رفت و ضایع شد
گرت دریغ نیامد بقیت اندر باز

امام علی علیه السلام می فرمودند:
فَبادِرُوا الْمَعادَ، وَ سابِقُوا الْآجالَ، فَإِنَّ النَّاسَ یُوشِکُ اءَنْ یَنْقَطِعَ بِهِمُ الْاءَمَلُ، وَ یَرْهَقُهُمُ الْاءَجَلُ؛
به سوی آخرت بشتابید و بر مرگ ها پیشی گیرید زیرا نزدیک است که آرزوی مردم قطع شده و مرگ آنان را دریابد.(2)

در جای دیگر فرمودند:
فَاءَخَذَ امْرُؤٌ مِنْ نَفْسِهِ لِنَفْسِهِ، وَ اءَخَذَ مِنْ حَیٍّ، لِمَیِّتٍ، وَ مِنْ فانٍ لِباقٍ، وَ مِنْ ذاهِبٍ لِدائِمٍ، امْرُؤٌ خافَ اللَّهَ وَ هُوَ مُعَمَّرٌ إِلی اءَجَلِهِ، وَ مَنْظُورٌ إِلی عَمَلِهِ؛
لازم است انسان از خود برای خویش و از زندگانی برای مرگ و از نیستی برای هستی و از گذرنده برای باقی مانده کاری بکند و کسی که از خدا ترسید در حالی که تا رسیدن مرگ او را فرصت داده و تا انجام عمل او را مهلت داده اند.(3)

شرح ابن میثم
این عبارت امام علیه‌ السلام سرزنشى است براى کسانى که در حال تعجیل و در مهلت و فرصت از عمل صالح دورى مى جویند.(4)

پی‌نوشت‌ها:
1- سوره مومنون، آیات 99 و 100
2- نهج البلاغه، خطبه 182
3- نهج البلاغه خطبه خطبه 237
4- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 657

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.